ارزیابی عوامل موثر بر افزایش تعداد مسافران در مرحله طراحی سامانه اتوبوس تندرو

امکان دسترسی به محل کار، تحصیل و خدمات اجتماعی یکی از نیازهای اصلی ملت های توسعه یافته می باشد. سیستم حمل و نقل کارآمد و مقرون به صرفه، ارتباط مردم را با فعالیت های روزمره ی خود برقرار می سازد. در بسیاری از شهرها، به دلیل نبود سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد، نیازهای جابجایی مسافران توسط سیستم های ناهماهنگ وسایل نقلیه شخصی و حمل و نقل شبه همگانی برطرف می¬گردد. همچنین این شهرها در برابر پیامدهای ناشی از بکارگیری این سیستم های بی نظم از قبیل تداخل ترافیکی شدید، آلودگی های صوتی و زیست محیطی، تصادفات و مسایل اجتماعی، آمادگی لازم را ندارند. در چنین شرایطی نیاز به شکل¬گیری یک سیستم حمل و نقل عمومی با کیفیت بالا به منظور رفع مشکلات مذبور، احساس می¬شود. سامانه اتوبوس تندرو (brt) به عنوان یکی از موثرترین مُدهای حمل و نقلی به منظور ارایه ی سرویس های با کیفیت بالا و مقرون به صرفه در شهرهای در حال توسعه و توسعه یافته شناخته می شود. سامانه اتوبوس تندرو به عنوان یک راهکار موثر و جذاب به منظور رقابت با وسایل نقلیه شخصی و سایر مُدهای حمل و نقل همگانی مطرح می باشد تا دسترسی به نقاط مرکزی شهر، مناطق مسکونی و حومه شهر برای تمامی افراد ساکن در شهرها امکان پذیر شود. ادعاهای بسیاری درمورد افزایش تعداد مسافران به دلیل توسعه سامانه اتوبوس تندرو وجود دارد. اما به هرحال، دقیقا مبهم می باشد که کدام جنبه از طراحی سامانه brt باعث ایجاد ویژگی مذکور در بالا می شود. این تحقیق آشکار می سازد که کدام یک از ویژگی های طراحی brt، باعث افزایش تعداد مسافران به طور چشمگیری خواهد شد. با توجه موارد ذکرشده، در این پایان نامه به ارزیابی عوامل موثر بر افزایش تعداد مسافران در مرحله طراحی سامانه اتوبوس تندرو پرداخته شده است. از دو متغیر وابسته ی تعداد مسافر سوارشده به ازای وسیله¬نقلیه کیلومتر (bvk) و تعداد مسافر سوارشده به ازای مسیر کیلومتر (brk) به منظور مدل¬سازی رگرسیونی و بررسی تاثیر عوامل مختلف (متغیرهای مستقل) بر جذب حداکثری مسافران استفاده گردید. پس از جمع آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای و انجام فرایند مدل سازی مشخص گردید که متغیر سرعت (رابطه معکوس) و پس از آن، تعداد ایستگاه و متوسط فاصله بین ایستگاه ها بیشترین تاثیر را بر bvk دارند. در واقع فواصل توقف کوتاه تر مرتبط و سازگار با تعداد ایستگاه های بیشتر می باشد. فراوانی و تعداد اتوبوس نیز به عنوان سطح سرویس از عوامل تاثیرگذار بودند. از جمله عوامل تاثیرگذار بر brk نیز می توان به تعداد سفر وسیله نقلیه در روز، تعداد اتوبوس، چگالی اشتغال، مالکیت سواری، فراوانی و سرعت متوسط اشاره نمود. همچنین مقایسه سامانه اتوبوس تندرو با سیستم اتوبوسرانی معمولی شهر تهران از برتری کامل brt حکایت می کند که به مقدار قابل توجه ای در جذب تعداد مسافران موفق عمل کرده است. متوسط فاصله بین ایستگاه های سامانه اتوبوس تندرو بیشتر از سیستم اتوبوسرانی معمولی است که باعث افزایش سرعت حرکت وسیله نقلیه در مسیر می شود و همین عامل سبب جذب تعداد مسافرِ بیشتر می گردد. فراوانی بیشتر و سرفاصله زمانی کمترِ سامانه brt نیز مسافران را ترغیب به استفاده از این مُد در تهران می نماید. لازم به ذکر است که با توجه به در دسترس بودن داده های جابجایی مسافران برای یک دوره 24 ماهه بین سال 1390تا 1391، برای خطوط سامانه اتوبوس تندرو، تحلیل سری زمانی انجام گرفته شده است که در آن پس از برازش مدل مناسب در هر یک از خطوط، جابجایی مسافران در سال 1392، پیش بینی شده است. همچنین یک نظرسنجی از 400 نفر از مسافران سامانه اتوبوس تندرو به عمل آمد که در آن،کم کردن فاصله بین اتوبوس و سکو، استفاده از رمپ های بازشونده و جداسازی اتوبوس های بانوان و آقایان در ایستگاه های شلوغ به ترتیب بیشترین تاثیر را افزایش سرعت جابحایی مسافران در هنگام سوار و پیاده شدن از/به اتوبوس به خود اختصاص داد.